بازخوانی مفهوم آل در مثنوی با تأکید بر نظریۀ افق معنایی گادامر

چکیده در شرح بیت: «دست‌ها ببریده اصحاب شمال / وانمایم رنگ کفر و رنگ آل» مولوی‌پژوهان برداشت‌های متفاوتی از اصطلاح «آل» داشته‌اند که می‌توان آن را به دو گروه تقسیم کرد. گروهی معتقدند که منظور مولانا از واژة آل، خاندان پیامبر (ص) است و گروه دیگر بر این باورند که مولوی در این بیت به موجود وهمی و ترسناک آل اشاره داشته‌است. این پژوهش با بهره‌مندی از نظریۀ افق معنایی گادامر در تأویل متن و نقش فرهنگ بومی در جهان زیست مؤلَف، واژة آل را در بیتی از مثنوی ابتدا با روش میدانی بررسی‌کرده، سپس با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی یافته‌های خود را با دریافت شارحان مقایسه نموده‌است. نتایج نشان می‌دهد که شارحان محترم در برداشت‌های خود به تمام ابعاد افقِ معناییِ مؤلَف توجَه نکرده‌اند. از این‌رو نتوانستند مفهوم کاملی از واژۀ «آل» ارائه دهند.«آل»از دیدگاه فرهنگ مناطق آناتولی عروس سیاه‌چرده و زشتی است که خانواده‌اش به نیرنگ، شال سرخی را بر سرش انداخته، او را به خانة بخت می‌فرستند. به گونه‌ای که سیاهی چهرة وی در زیر رنگ سرخ نمایان نمی‌شود. بعدها این موجود به مادینۀ شرور تبدیل می‌شود. مولوی برای انتقال مفهوم زشت ریا و نفاق از این باور بومی ترکی استفاده کرده‌است. این مفهوم از طریق افق معنایی گادامر درک‌پذیرتر است.